Hộp số ô tô là gì? Tìm hiểu nguyên lý, cấu tạo và công dụng

Posted by

Lưu Bá Khải

–

29/09/2023

Hộp số ô tô là một bộ phận quan trọng, góp phần tạo nên hệ thống truyền lực hoàn chỉnh cho xe. Trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô hiện nay, có 4 loại hộp số được sử dụng phổ biến nhất, mỗi loại đều có cấu tạo và nguyên lý hoạt động khác nhau.

Có thể bạn quan tâm

Công nghệ hộp số đã được phát minh từ hàng trăm năm trước và liên tục được cải tiến cho đến ngày nay. Nếu các bạn đang băn khoăn chưa biết nên chọn xe số sàn hay số tự động, bài viết dưới đây sẽ giúp giải đáp và cung cấp nhiều thông tin hữu ích về công nghệ này.

Bạn đang xem: Hộp số ô tô là gì? Tìm hiểu nguyên lý, cấu tạo và công dụng

Mục lục:

Hộp số ô tô là gì?

Hộp số ô tô là bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động

Bộ phận này có tác dụng truyền sức mạnh từ động cơ đến hệ dẫn động nhờ việc thay đổi tỷ số truyền. Từ đó, các mô men xoắn ở bánh xe được thay đổi giúp tăng hoặc giảm tốc độ của xe.

Bạn có thể hiểu khái niệm trên một cách đơn giản rằng hộp số xe ô tô là bộ phận giúp tài xế điều chỉnh tăng giảm tốc độ nhờ động cơ bằng bánh răng và biến nó thành mô-men xoắn truyền động tới các bánh xe.

Một hộp số ô tô tốt sẽ đảm bảo động cơ được quay ở tỷ lệ phù hợp, không đi quá nhanh hoặc quá chậm. Bộ phận này cũng đảm bảo các bánh xe nhận được lượng điện chính xác.

Nếu một chiếc ô tô không có hộp số, sẽ gặp khó khăn trong các thao tác như khởi động, dừng lại cũng như không đảm bảo được độ an toàn. Hộp số ở những chiếc ô tô hiện đại cũng phải đảm bảo không gây tiếng ồn khi hoạt động.

Xem thêm: Bí quyết thi thực hành bằng lái xe B1 đạt điểm tối đa

Công dụng của hộp số ô tô

Hộp số ô tô giúp xe vận hành dễ dàng hơn

Dưới đây là những nhiệm vụ của hộp số xe ô tô:

Thay đổi tỉ số truyền nhằm thay đổi mô-men xoắn ở các bánh xe một cách chủ động, đồng thời thay đổi tốc độ chạy xe phù hợp với sức cản bên ngoài.
Thay đổi linh hoạt chiều chuyển động của xe, chẳng hạn như tiến và lùi.
Tách động cơ ra khỏi hệ thống truyền lực trong khoảng thời gian tùy ý mà không cần tắt máy và mở ly hợp.
Dẫn động lực học ra ngoài cho các bộ phận công tác của xe chuyên dùng.

Xem thêm : Học bằng lái xe hạng C cần bao nhiêu tuổi?

Ngoài những chức năng thiết yếu trên, nếu hộp số ô tô có đủ tỷ số truyền, sẽ góp phần nâng cao tính kinh tế cũng như tính động lực học cho ô tô.

Giải thích cấu tạo và nguyên lý hoạt động của 4 loại hộp số ô tô

Hộp số sàn (MT – Manual Transmission)

Hộp số sàn còn có tên gọi khác là hộp số tay và là loại hộp số lâu đời nhất. Người lái cần điều khiển trực tiếp cần số để thay đổi tỷ số truyền động.

Cấu tạo

Bánh răng: Đây là bộ phận chính, có nhiệm vụ thay đổi tỷ số truyền.
Trục hộp số: Hộp số ô tô dọc thường có 3 trục gồm Trục sơ cấp – Trục trung cấp – Trục thứ cấp. Hộp số ngang có 2 trục là trục sơ cấp – trục thứ cấp.
Bộ đồng tốc: Giúp các bánh răng có tốc độ đồng đều khi vào số và hạn chế va đập lẫn nhau.
Ổ bi: Giúp chuyển hóa ma sát trượt thành ma sát lăn, giảm tiếng ồn và kéo dài tuổi thọ cho hộp số.
Vỏ và nắp hộp số: Bảo vệ động cơ.

Tóm tắt nguyên lý hoạt động hộp số sàn

Khi muốn chuyển số, người lái đạp bàn đạp ly hợp để ngắt kết nối từ động cơ xuống hộp số. Song song đó cần kết hợp với thao tác trên cần số theo sơ đồ có sẵn. Qua đó đưa các bánh răng gài số (thông qua các liên kết cơ khí) đến được vị trí bánh răng ứng với số truyền tương ứng.

Xem thêm: Trung tâm đào tạo lái xe B2 Sao Bắc Việt uy tín, chất lượng

Hộp số tự động (AT – Automatic Transmission)

Đây là loại hộp số ô tô được ứng dụng phổ biến cho hầu hết các mẫu xe bán ra hiện nay. Tỷ số truyền động của nó hoàn toàn được thay đổi tự động, do đó người lái không cần sử dụng gạt.

Loại hộp số tự động phổ biến nhất hiện nay là hộp số tự động thủy lực. Bộ phận này đảm bảo độ chính xác và an toàn khi được điều khiển bằng máy tính.

Cấu tạo

Bộ bánh răng hành tinh: gồm bánh răng mặt trời nằm ở trung tâm và những bánh răng hành tinh xung quanh có kích thước nhỏ hơn. Ngoài ra còn có lồng hành tinh (cần dẫn) và đồng trục với vành đai ngoài (bộ phận bao quanh bộ bánh răng hành tinh).
Bộ ly hợp thủy lực: đĩa ma sát trong bộ ly hợp sẽ hoạt động ăn khớp với vành đai bao ngoài bộ bánh răng hành tinh.
Biến mô thủy lực: nằm giữa hộp số và động cơ, có tác dụng truyền mô men xoắn từ động cơ đến trục vào hộp số.
Bộ điều khiển điện tử: sử dụng cảm biến để nhận thông tin đầu vào, xử lý thông tin và cung cấp dòng điện tới các van để đóng mở đường dầu đến các ly hợp.

Tóm tắt nguyên lý hoạt động

Hệ thống hoạt động chủ yếu dựa trên bộ biến mô thủy lực. Nó đóng vai trò như ly hợp để ngắt và truyền chuyển động quay từ động cơ đến hộp số.

Bên trong hộp số là hệ thống các bánh răng hành tinh phức tạp kết hợp với nhau để tạo nên các cấp số cho xe. Dựa theo điều kiện vận hành của xe, máy tính sẽ phân tích và giúp quá trình lựa chọn tỷ số truyền thích hợp và sang số diễn ra trơn tru.

Hộp số tự động vô cấp (CVT – Continuous Variable Tranmission)

Điểm khác biệt của loại hộp số ô tô này so với loại trên là khả năng thay đổi tỉ số truyền lực liên tục mà không cần chia theo từng cấp số.

Cấu tạo

Dây đai truyền động bằng thép
Hệ pulley

Xem thêm: Bằng lái xe ô tô B2 có thể lái được những loại xe nào?

Cấu tạo hộp số tự động vô cấp

Tóm tắt nguyên lý hoạt động

Xem thêm : Thủ tục đăng ký thi bằng A2 tại Gia Lai đơn giản, nhanh chóng

Thay vì hoạt động dựa trên các cấp số, hộp số CVT sử dụng hai pulley có thể thay đổi đường kính. Chúng được kết nối với nhau qua một dây đai. Nhờ vào việc thay đổi đường kính pulley, tỷ số truyền sẽ được thay đổi một cách nhẹ nhàng, giúp xe di chuyển êm ái hơn.

Tất cả đều được điều khiển bởi máy tính nên có độ chính xác cao. Công nghệ thông minh sẽ căn cứ theo một số điều kiện vận hành thực tế của xe như tải trọng, độ dốc,…

Hộp số ly hợp kép (DCT – Dual Clutch Tranmission)

Đây là loại hộp số ô tô kết hợp giữa hộp số sàn và hộp số tự động truyền thống. Hệ thống sẽ điều khiển các bánh răng dựa trên tín hiệu cảm biến được truyền từ bộ ly hợp, từ đó thay đổi tỷ số truyền động.

Cấu tạo

Gồm 2 bộ ly hợp ma sát ướt tách biệt với nhau:

Một bộ điều khiển các bánh răng cấp số lẻ (1, 3, 5 và bánh răng gài số lùi)
Một bộ điều khiển các bánh răng gài số chẵn (2, 4 và số lùi)

Cấu tạo hộp số ly kép

Tóm tắt nguyên lý hoạt động

Bộ đôi ly hợp ma sát ướt được điều khiển bằng cơ cấu chấp hành: thuỷ lực-điện từ. Chúng được thiết kế sao cho hoạt động độc lập. Với kết cấu như vậy, quá trình lên số (1 – 2 – 3…) hoặc xuống số (5 – 4 – 3) xảy ra rất nhanh và không bị mất mát công suất.

Bạn có thể dễ dàng sang số bằng tay thông qua lấy chuyển số sau vô lăng hoặc cần số. Hoặc nó cũng có khả năng được điều khiển tự động dựa vào điều kiện vận hành của xe.

Thông qua bài viết này, chúng tôi đã tổng hợp tất cả thông tin về hộp số ô tô. Tuy nhiên, chúng tôi chỉ tóm tắt nguyên lý hoạt động của từng loại hộp số. Bạn cần tìm hiểu thêm thông qua các video để nắm rõ kiến thức theo cách trực quan hơn.

Website Học Lái Xe 12h còn cung cấp những dịch vụ và khóa học liên quan đến bằng lái ô tô cũng như các loại xe khác. Bạn có thể liên hệ đến chúng tôi để được hướng dẫn cách đăng ký cũng như cung cấp lịch học.

Thông tin liên hệ: